هێشتنەوەی گەیشتن بە کوالیتی و تەندروستی گونجاو لە نێو قەیرانی ئابووری سوریادا
بڵاوکراوەتەوە: ٢٠٢٢ نیسان ١٢ کاتی خوێندنەوە: 4 خولەک
بیرت دێت کە دواین جار هەستت بە نەخۆشی کرد؟ ئەوە زیاتر ئەو ساتەیە کە دەتەوێت لەگەڵ سەدان کەسی تر بوەستیت و منداڵەکان بگرین و پلەی گەرمی بەرز تا 50 پلەی سیلیزی بێ گەیشتن بە گەرماوێك.
بەڵام سیناریۆیەکی ئاوا زۆر باو لە باکووری سوریا دەمێنێتەوە، لە کاتێکدا کە کلینیکی تەندروستی قەڕەباڵغە لەگەڵ بارودۆخی تەندروستی خراپ و پێوانەی سنوردار بۆ دڵنیابوون لە تایبەتمەندی نەخۆشەکان. کاری PIN لە باکووری سوریا ئێستا هاوکاری ئاسایی لەگەڵ وەزارەتەکانی تەندروستی ناوخۆ بۆ ئاوەدانکردنەوەی بنکە تەندروستییەکان دەگرێتەەوە، دڵنیابوون لەوەی کە هەزاران کەس لە لاوازترین خەڵکی خەڵکی سوریا دەتوانن لە هەلومەرجێکی شایستەدا بچنە بواری تەندروستییەوە.
"لە ڕابردوودا کلینیکەکانی منداڵان و خۆراك لە هەمان ژووردا بوون. کلینیکەکانی ئافرەتان و منداڵبوونیش یەك بوون، بۆیە هیچ تایبەتمەندیەك نەبوو، و نەخۆشەکان هەستیان بە ناڕەحەتی دەکرد. ئێستا زۆر فراوانترە لە جاران. هەر کلینیکێك لە ژوورێکی جیادا دانراوە، ئێمە دەستشۆری نوێمان هەیە بۆ نەخۆشەکان،" ڕۆکەن وتی، سەرۆکی تیمی مانگی سووری کوردی و یەکێك لە 44 کارمەند کە لە ناوەندەکەدا کار دەکەن.
بنکەی تەندروستی لە نەخۆشخانەیەکی بچووك دەچێت کە چەندین نۆرینگەی هەیە وەك دایکایەتی، نۆرینگەی ئافرەتان، منداڵان، دەرمانخانە و تاقیگەیەك بۆ شیکردنەوەی پشکنینی پزیشکی. ڕۆکەن و هاوپیشەکانی رۆژانە ئاگاداری 250-200 کەسن بە پێی وەرز.
"بەم سەنتەرەوە، ئێمە مەودامان کورتکردۆتەوە و پارەمان پاشەکەوت کردووە."
لە کاتێکدا کە ململانێ لە باکووری سوریا گەیشتۆتە سەقامگیری، گەورەترین بەرەنگاری بۆ زۆربەی سورییەکان کە کۆتاییان پێدێت لە ئابووری جەنگێکی تێکچوو کە بە بەرزبوونەوەی نرخەکان و بازاڕی کارێکی کێشراو دیاری دەکرێت. لە ڕووی تەندروستییەوە، زۆربەی خەڵك ناتوانن پارەی نۆرینگە تایبەتەکان دابین بکەن، لە کاتێکدا زۆربەی کات ئاسانکارییە گشتییەکان زۆر دوورن و زیادەڕۆیی دەکەن. سەرەڕای ئەوەش، بە لەبەرچاوگرتنە هەژارەکەی گواستنەوەی گشتی، ئەو کەسانەی ئۆتۆمبێلیان نییە، ئافرەتی دووگیان، بەساڵاچووان و ئەو ئافرەتانەی منداڵی بچووکیان هەیە، زۆرجار دەبێت بۆ چەند ڕۆژێك پیاسە بکەن بۆ بەدەستهێنانی یارمەتی. وەك جاران بۆ ئبتیسام کە دایکی سێ منداڵە، کە ئێستا دێتە کلینیکی تازە نۆژەنکراوەوە.
"بارودۆخی ژیان زۆر ترسناکە نرخەکان زیادیان کردووە و هەندێك جار تێدەکۆشین بۆ خواردندان بە منداڵەکانمان. هاوسەرەکەم زۆر کاردەکات بۆ دڵنیابوون لە هەندێك داهات بۆ خێزانەکەمان و دابینکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکانمان. ئەو پێش خۆرهەڵاتن دەچێتە سەر کار و شەوان دەگەڕێتەوە، بۆیە منداڵەکان بە دەگمەن دەیبینن،" ئیبتیسام وتی. "ئێستا هەموو ئەو کەسانەی کە من دەناسم دێن بۆ سەنتەری تەندروستی و سوود لە خزمەتگوزارییەکان وەردەگرن. هەموو ئەو گوندانەی دەوروبەری ناوچەکە بە شێوەیەکی سەرەکی پشت دەبەستن بەو خزمەتگوزارییانەی لێرە دابین کراون."
بە وتەی ڕۆکەن، شەڕەکە چەندین بەربەرەکانێ بۆ خزمەتگوزاری تەندروستی هێناوە. چەندین بنکەی تەندروستی زیانیان پێگەیشتووە و بەشێکیشیان لەناوچوون. بەرزبوونەوەی نرخی پێداویستی پزیشکی فاکتەرێکی سەرەکییە کە خەڵك بەرەو نۆرینگە گشتییەکان ببات.
"لە کلینیکە تایبەتەکاندا نرخی سادەترین ڕەچەتە نزیکەی 20,000 پاوەندی سوریە (نزیکەی 8 دۆلار)، تێچووی منداڵبوون نزیکەی 200,000 پاوەندی سوریە (نزیکەی 80 دۆلار) و تێچووی بەشی نەشتەرگەری قەستەرە نزیکەی 600,000 پاوەندی سوریە (نزیکەی 244 دۆلار). تاقیکردنەوەیەکی سادەی پزیشکی لە 5000 (نزیکەی 2 دۆلار) بۆ 10,000 (نزیکەی 4 دۆلار) پاوەندی سوری تێدەچێت. بارودۆخی ژیان سەخت بوو بەڵام لە سەنتەرەکەی ئێمە، خزمەتگوزارییەکان بە خۆڕاییە، بە دەرمان و پشکنینەکانەوەش. جگە لە چەندین نەخۆشی نوێ، ئەوانەی کە ئێستا لەسەری زاڵ بوون دووبارە دەرکەوتنەوە. بۆ نمونە، نەخۆشی ئیفلیجی،" ڕۆکەن وتی.
هەروەها لەگەڵ شەمسەی تەمەن 49 ساڵ قسەمان کرد، کە لەگەڵ دراوسێ نەخۆشەکەی هاتبوونە بنکەی تەندروستی. "ئەو پێشتر هەندێك کێشەی تەندروستی بچووکی هەبوو، بەڵام ئەو ئەمڕۆ بێ ئەوەی هۆکارەکەی بزانین لە ناکاو هۆشی لەدەستدا. بۆیە ئێمە بەخێرایی ئەومان هێنایە ئێرە بۆ سەنتەری تەندروستی، لێرە هەموو تاقیکردنەوە و پشکنینە پێویستەکانی پزیشکییان ئەنجامدا بۆ زانینی هۆکارەکە. ئێستا هۆکارەکە دەستنیشانکرا و دەزانین، بۆیە ئێمە لە دەرمانخانەیەك لێرە دەوەستین و دواتر دەیبەینە ماڵەوە،" شەمسە وتی.
شەمسە لە دەرمانخانە لەلایەن مەحمودی گەنجەوە پێشوازی لێکرا.
"ئێمە لە ڕابردوودا دوکانی دەرمانمان نەبوو، بەڵام ئێستا دوای نۆژەنکردنەوە ژوورێکی تایبەتمان هەیە بۆ هەڵگرتنی دەرمان،" مەحمود وتی. ئەو چەندین بۆنەی بیردەکەوێتەوە کە هاوپیشەکانی یارمەتی خەڵکیان داوە لە بارودۆخێکی سەختدا، بەتایبەتی ئەوانەی کە پەیوەندی بە ئافرەتانی دووگیانەوە هەیە. ئەو نوێترینی لەگەڵ بەشکردین: "ئافرەتێکی دووگیان کە لە ڕابردوودا نەشتەرگەری قەستەریان بۆ کردبوو، هات بۆ ناوەندەکە. لە حاڵەتێکی ئاوادا دەبوایە بگوازرایەوە بۆ نەخۆشخانە چونکە نەشتەرگەری قەستەرە دەتوانێت کێشەی جدی دروست بکات کاتێك ئافرەتێك بە شێوەیەکی ڕەمەکی منداڵی دەبێت و دواتر دووگیان دەبێت. بەڵام ئەم ئافرەتە زۆر درەنگ هات و زۆر ماندوو بوو. کاتی پێویست نەبوو بۆ گواستنەوەی بۆ نەخۆشخانە. تیمی پزیشکی ئێمە لێرە توانی یارمەتی بدات بەبێ هیچ ئەنجامێك لە کلینیکە نۆژەنکراوەکان بە پێداویستی پێویست،" مەحمود وتی.
سوپاس بۆ پشتگیری بەخشندەیی نوسینگەی USAID بۆ یارمەتیدانی مرۆیی، PIN دەستی تەندروستی باشتر کردووە بۆ دەیان هەزار کەس لە باکووری سوریا لە ڕێگەی نۆژەنکردنەوەی ناوەندی تەندروستی و دامەزراندنی ئاسانکاری تەندروستی.