لە وێنەکاندا: چیتر وانەکان لە چادردا نابێت. قوتابخانەیەکی نوێ ئەسما و هاوڕێکانی لە سەرمادا دەهێنێتە ژوورەوە.

بۆ ئەم چیرۆکە وێنەیە لەگەڵ ئەسما و هاوپۆلەکانی و مامۆستاکانی قسەمان کرد سەبارەت بە گواستنەوەیان لە قوتابخانەکانی چادرەوە بۆ قوتابخانە کۆنکریتییەکان و ئەو جیاوازیە گەورەیە، کە ئەمەش وادەکات لە ڕووی چۆنیەتی پەروەردەوە چێژ وەربگرن.

ئەسما لە پۆلی پێنجەمی خوێندنە ئەمساڵ لە کامپێکدا لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا، دوازدە ساڵ لە دایكبوونی خۆی لە ماڵەکەی خۆیدا پیرۆز دەکات.

"ئێمە لەگەڵ باوکم و برا و خوشکەکانم ئاوارە بووین. لە گوندەکەمان، لە پۆلی یەکەم لە قوتابخانە خوێندم. قوتابخانەیەکی گەورە بوو لەگەڵ یاریگایەك کە تێیدا خوێندم و لەگەڵ هاوڕێکانم یاریم دەکرد،" ئەسما ژیانی خۆی پێش ئەوەی شەڕ و پێکدادانەکان لە گوندەکەی دەست پێ بکەن بەبیرهاتەوە.

وەك بۆ ملیۆنان منداڵی دیکەی سوریا ژیانی ئەسما ناجێگیر و پڕ بوو لە جووڵان، بەهۆی ناکۆکییە درێژخایەنەکانی ئەو وڵاتە.

"پۆلی دووم لە گوندی هەراکی خوێند. من هێشتا مامۆستام بیرە. ئەو زۆر نایاب بوو. من پلەی یەکەمم وەرگرت لەم قوتابخانەیە، چەندین خەڵاتم وەرگرت. من حەزم لە قوتابخانە بوو چونکە ئاواتم ئەوەیە کاتێك گەورە بووم ببم بە پزیشك،" ئەسما وتی.

باوك و خوشك و براکانی هەمیشە هانی ئەسمایان داوە و هانی هەوڵەکانی داوە. بەڵام شەڕە بەردەوامەکان ئەم خێزانەیان ناچار کرد زۆرجار وازبهێنن.

لە زستاندا خێزانەکە لە پارێزگای ئیدلب هاتبوونە کەمپەکە. "چادرەکەمان لەگەڵ خۆمان هێنا و خستمانە ئێرە. لەو کاتەدا هیچ قوتابخانەیەك نەبوو، دواتر قوتابخانە لە یەکێك لە چادرەکاندا بوو."

من پێشتر هەندێك قوتابخانەی کۆنکریتیم بینی، و هەمیشە پێم سەیربوو کە بۆچی قوتابخانەکەم دەبێت چادر بێت. کاتێك خەڵك لە پێویستیدا (PIN) ئەم قوتابخانەی ئێستایان بنیاد نا، هەستم کرد زۆر باشتربوو،" وتەی ئەسما و تێڕوانینی بۆ قوتابخانە نوێیەکە. 

جگە لە بیرکاری و ئینگلیزی و عەرەبی، منداڵان لە چەندین چالاکی دیکە بەشدارن، لەوانە ئەوانەی پشتگیری لە تەندروستی دەروونیان دەکەن.

منداڵان زۆربەی کات یارییەکان بەیەکەوە دەکەن. "ئەمڕۆ ئێمە تۆپەکەمان لە چالاکی سەبەتە هەڵدا، من لە پێنج گۆڵ چوارم تۆمارکرد. هەروەها ئێمە لە پۆلەکەدا چالاکی هاوسەنگیمان ئەنجامدا. ناچار دەبووا بە دراوێك لەسەر سەرم برۆم و نەشکەوم،" ئەسما وتی.

"ئەسما کەسایەتییەکی بێوێنە و دیاری هەیە. دەستمکرد بە بەشداری کردنی ئەو لە زیاتر چالاکیدا بە مەبەستی بەرزکردنەوەی سەربەخۆیی خۆی و دانانی ئامانج و ئامانجەکانی ژیان جگە لە بەهێزکردنی کەسایەتییەکەی،" ئیبتیهال وتی، تەمەن 41 ساڵ. مامۆستای ئەسما.

ئیبتیهال لە کولێژی هونەرە جوانەکان دەرچووە و ئێستا لە قوتابخانەی پشتگیریکراوی PIN کار دەکات وەك ئاسانکارییەکی پستگیری دەروونی کۆمەڵایەتی. "من لە سەرەتای دەستپێکردنی قوتابخانە لێرە کارم کردووە، لە ساڵی 2018 کاتێك تەنها قوتابخانەیەکی دوو چادری بوو،" ئیبتیهال وتی.

پێش ئەوەی PIN قوتابخانەیەکی نوێ بنیاد بنێت، منداڵەکان لە چادرەکاندا پۆلیان وەرگرتبوو. تەنیا دوو پۆل هەبوو و ئێمە شوێنمان نەبوو بۆ چالاکییەکانی پشتگیری دەروونی و یاریگای یاری،" ئیبتیهال وتی. "بەڵام منداڵەکان هەستیان بە سەقامگیری زیاتر کرد بە هۆی هەبوونی دەرفەتی خوێندن و قوتابخانە"

خەڵکێکی زۆر لە ماڵەکانیان هەڵاتن و لەو ناوچە چۆڵکراوەدا نیشتەجێ بوون کە دوورە لە هەر شار و شارۆچکەیەك. جار لە دوای جار شتەکان گۆڕا و خەڵکی زیاتر دەستیان کرد بە ژیان لە ناوچەکە لێرە. کاتێك PIN بۆ یەکەم جار قوتابخانەکەی دامەزراند، خەڵکێکی زۆر هاتنە ئەم شوێنە بۆ تۆمارکردنی منداڵەکانیان.

لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی منداڵەکان قوتابخانەکە فراوان بوو و ساڵی پار ئەسما و منداڵانی تر پێنج ژووریان بۆ پۆلی یەکەم و یەك ژوور بۆ پۆلی دووەم و سێیەم و چوارەم هەبوو.

مەرجەکان لە پۆلەکاندا بەرەنگاری بوون. لە هاویندا گەرمیەکی زۆر و خۆڵی زۆر دەهاتە ناو چادرەکانەوە. لە زستاندا کە زۆرجار کەش و هەوای سوریا بایی و باراناویی دەبێت، ئاو لە زەوییەوە دزە دەکات. "ئێمە زۆپای گازمان هەبوو، قوتابیەکانیش سڕەیان دەگرت لە نزیکی دابنیشن بۆ ئەوەی هەست بە گەرمتربوون بکەن،" ئیبتیهال وتی.

قوتابخانە نوێیەکە لە ١ی ئەیلولی ٢٠٢١ دەرگاکانی بو منداڵان کردەوە. هەروەها قوتابخانەکە دوو تانکی نەفتی وەرگرت بۆ گەرمکردن، هەروەها ئێمە زۆپای نەفتیمان دانا. PIN جانتا و کەل و پەلی قوتابخانە و کۆمەڵە بۆ مامۆستایان دابین کرد.

"ئەوان (PIN) یاریگایەکی گەورەیان دروستکرد، دوو ژووری پۆلی یەکەم، چوار ژووری پۆلی دووەم، ژوورێك بۆ چالاکییەکان کە پشتگیری تەندروستی دەروونی دەکەن و سێ ژوور بۆ پۆلەکانی تر،" ئیبتیهال وتی.

 ئێستا منداڵەکان لە ڕووی دەروونییەوە زیاتر هەست بە حەسانەوە دەکەن. هەروەها وێنەکێشان و وێنە و دیکۆری سەر دیوارەکان،" ئەو وتی.

سەرەڕای زۆر ئاوارەیی و لە دەستدانی دایکی، هێشتا ئەسما هیوایەکی گەورەی هەیە بۆ داهاتوو.

هەستی ئاوارەبوون بۆ ئەسما ئاساییە چونکە هەموو هاوڕێکانی ئاوارەن. ئەوان ژیانی ڕۆژانەی خۆیان هاوبەش دەکەن، پێکەوە دەچن بۆ قوتابخانە، یاری دەکەن و سوپاسگوزارن بۆ قوتابخانە نوێکە.

بەهۆی بۆ ئەم قوتابخانەیە 502 منداڵ دەتوانن درێژە بە خوێندن بدەن. سوپاس بۆ ئاژانسی سویسڕی بۆ گەشەپێدان و هاوکاری بۆ پارەدانی بەخشندەیان.

لە ساڵی 2021دا تەنها PIN دڵنیا بوو لە گەیشتنی سەلامەتی بۆ پەروەردە بۆ 21,500 منداڵ و پشتگیری زیاتر لە 1100 کارمەندی پەروەردەیی کرد. هەروەها PIN 22 قوتابخانەی لە سوریا نۆژەن، فراوان یاخود بنیادنا.

ئەمە بەبێ پشتیوانی بەخشندەیی یەکێتی ئەوروپا و سندوقی مرۆیی سنووری سوریا و ئامێری دراوسێیەتی ئەوروپا و وەزارەتی دەرەوەی کۆماری چیك و ئاژانسی سویسڕی بۆ گەشەپێدان و هاوکاری ناکرێت.