ئاوەدانکردنەوە لە داروپەردوو:ڕێکخراوی پین هەلی کار بۆ ئاوەدانکردنەوە لە سوریا دوای بوومەلەرزە دروست دەکات

دوو مانگ بەسەر بوومەلەرزەکەدا تێپەڕیوە و لەکاتێکدا پێداویستییە فریاگوزاریەکان زۆرن، ڕێکخراوی پین بەرنامەیەکی پارە بۆ کار جێبەجێ دەکات بۆ ئاسانکاری هەنگاوی یەکەم بەرەو ئاوەدانکردنەوە و چاکبوونەوە. ئەم پڕۆژەیە بە پارەی نووسینگەی هاوکاری مرۆیی (BHA)ی USAID و Stichting Vluchteling (دامەزراوەی پەنابەرانی هۆڵەندا)، دانیشتوانی بێکار لە کۆمەڵگا زیانلێکەوتووەکانی بوومەلەرزە دادەمەزرێنێت بۆ دەستپێکردنی پاککردنەوەی داروپەردوو و پاشماوەکان.

لە ناوچە بوومەلەرزەلێدراوەکان لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا، کۆمپانیای PIN هەلی کار ڕەخسێنێت لە هەمان کاتدا ئامراز و کەرەستەی پێویست بۆ قۆناغی یەکەمی ئاوەدانکردنەوە دابین دەکات.

لە پەنابەرەوە بۆ وێرانە

سەلقین کە پێنج کیلۆمەتر لە سنووری تورکیاوە دوورە و بە باخی زەیتون و درەختی میوە دەورە دراوە، سەردەمانێک بەر لە هەڵگیرسانی شەڕ شارۆچکەیەکی کشتوکاڵی ئارام بووە. زۆری نەخایاند شەپۆلی یەک لە دوای یەک لە سوریا ، ئاوارە ناوخۆییەکان کە بەدوای سەلامەتی ڕێژەیی ئەم گوندە خەوتووەدا دەگەڕان، کە توانیان لە هێرشە ئاسمانییەکان و تۆپبارانەکان ڕزگاریان بێت کە گەڕەکە بێشومارەکانی باکووری ڕۆژئاوای سوریای یەکسان کرد.

لە ئەنجامی ئەم شارنشینییە خێرا و نافەرمییەدا، بینای خراپ دروستکراو سەریان هەڵدا بۆ ئەوەی دەیان هەزار دانیشتووی نوێ لەخۆبگرن. تا کۆتایی ساڵی ڕابردوو، سەلقین شوێنی ٢٠٠ هەزار کەس بوو – زیاتر لە دوو هێندە ژمارەی دانیشتوانی پێش جەنگ. سەلقین بوو بە جەنگەڵێکی فراوان لە بلۆکی شوقەیی بەپەلە دروستکراو کە تێیدا خەڵکی سوری ئاوارە لە سەرانسەری وڵاتدا نیشتەجێ بوون. بەڵام سەرهەڵدانی زۆرێک لە بینا بێ مۆڵەت و فرە نهۆمیەکان لە کاتژمێرەکانی سەرەتای ٦ی شوباتدا دەرئەنجامە چارەنووسسازەکانی لێکەوتەوە.

ئەو بوومەلەرزەیەی ئەو شەوە تورکیا و باکووری ڕۆژئاوای سوریای گرتەوە، نزیکەی سەد لەو بلۆکە شوقەیە نوێیانە کەوتە خوارەوە و لە پرۆسەکەدا هەزار کەسی گیانیان لەدەستدا.

عەمار، دانیشتووی سەلقین دەڵێت: "کەس پێی وا نەبوو شتێکی لەم شێوەیە ڕووبدات، هەستمان بە لەرزینێکی گەورە دەکرد، چەپ و ڕاست. پێمان وابوو قیامەتە. ژنە دووگیانەکەم و کچەکانم لە باوەش گرت لەو کاتەوەی پێم وابوو هەموومان دەمرین. کاتێک لە باوەشم گرت، داروپەردوو دەستی کرد بە کەوتنە سەر پشت و سەرم. ژنەکەم قۆڵی شکاوە و شانی شکاوە و سەری بریندار بووە. یەکێک لە کچەکانیشم بریندار بووە”.

دوای چەند کاتژمێرێک خۆر هەڵهات و قەبارەی وێرانکارییەکەی ئاشکرا کرد. عەمار لەو شەو بوومەلەرزەدا ٣٤ کەسوکاری لە دەست دا.

ئاماژەی بەوەشکردووە، “زۆرێک لە بیناکان بە تەواوی وێران بوون یان زیانێکی زۆریان پێگەیشت؛ زۆربەیان ئێستا بە ‘چۆڵکردن’ نیشانە دراون. هەرچەندە وا دیارە هەندێک باڵەخانە هێشتا وەستاون، بەڵام پێکهاتە و پایەکانی ناوەوەیان ئەوەندە زیانیان پێگەیشتووە و لاواز بوون کە پێویستیان بە ڕووخاندن هەیە”.

دوو مانگ دوای بوومەلەرزەکە و سەلقین وەک توێکڵی پەڵەدار و لێدراوی خودی کۆنەکەی دەمێنێتەوە. پەڵە دەروونییەکانیش کاتیان دەوێت تا چاک دەبنەوە.

عەمار دەڵێت: "نازانین شتەکان چۆن پەرەدەسەنن، ژنان و منداڵان بەردەوامن لە گریان ئەگەر هیچ پاشەکەوتێکیش نەبێت."

ڕێگای چاکبوونەوە

لە کاتێکدا کە زەبر و زەنگی سۆزداری و جەستەیی دوای بوومەلەرزەکە چاککردنەوە قورستر دەبێت، بەڵام پاککردنەوەی پاشماوە یەکێکە لە یەکەم هەنگاوە بەرجەستەکراوەکان بەرەو چاکبوونەوە. عەمار کە ڕۆژێک لە کەرتی کشتوکاڵی گەشەسەندووی ناوچەکەدا کارێکی دۆزیەوە، لە کارەکەی دوورکەوتەوە، چونکە دەرفەتەکانی کار لە ئەنجامی شەڕەکەدا دەستیان بە لەناوچوون کرد. دوای بوومەلەرزەکە، ناوی خۆی لە پڕۆژەی PIN’s cash-for-work تۆمار کرد.

ئاماژەی بەوەشکردووە، “من لە پاککردنەوە و لابردنی داروپەردوودا کاردەکەم. وێرانکارییەکە زۆر لە وەسفکردن زیاترە، بەڵام ئێمە لێرە یارمەتی خەڵکی دەدەین”، وتی، “دوای بوومەلەرزەکە، من خۆبەخشانە داروپەردووی گەڕەکەکەم لابردووە. کارەکەمان زۆر گرنگە، بەو پێیەی لەم شارۆچکەیەدا زۆرێک لە گەڕەکەکان تەسکن و لە هەموو شوێنێک پلیکانەی پێچاوپێچیان هەیە لەبری شەقامی تەخت. دەبێت داروپەردووەکان کۆبکەینەوە بۆ ئەوەی بتوانرێت باربکرێن و بگوازرێنەوە بۆ ئەوەی جارێکی دیکە شەقامەکان بکرێتەوە”.

سەدان دانیشتووی وەک عەمار لە سەرانسەری باکووری ڕۆژئاوای سوریا ئێستا لە ژێر پڕۆژەی لابردنی داروپەردووی PIN دامەزراون، شارەکانیان خشت بە خشت لە پاشماوە پاک دەکەنەوە. ماندووبوونیان پرۆسەی سەختی ئاوەدانکردنەوە و بوژانەوەی باکووری ڕۆژئاوای سوریا دەستپێدەکات.