دوای مانگێک: پوختەیەک لە وەڵامدانەوەی بوومەلەرزەمان لە تورکیا و سوریا

ڕاستەوخۆ دوای بوومەلەرزەکە، ڕێکخراوی خەڵک لە پێویستدا (PIN) بانگەوازی فریاگوزاری بوومەلەرزەی سوریا و تورکیای دەستپێکرد بۆ کۆکردنەوەی ئەو پارەیەی کە پێویست بوو بۆ دابینکردنی بودجە بۆ قۆناغەکانی یەکەمی وەڵامدانەوە. بەهۆی بەخشندەیی خەڵکەوە، ڕێکخراوی خەڵک لە پێویستدا (3.9 ملیۆن یۆرۆ)ی کۆکردەوە. چەند ڕۆژی یەکەمی وەڵامدانەوەی فریاگوزاری تەنها بەو پارەیە دابینکرا کە لە ڕێگەی ئەم بانگەوازەوە کۆکرایەوە، ئەمەش ڕێگە بە پلەیەک لە نەرمی و دەستبەجێیی دا کە سەلماندی کە ژیان ڕزگار دەکات لە دوای کارەساتەکەدا.

تێڕوانینێکی گشتی بۆ وەڵامی PIN

لە باکوری ڕۆژئاوای سوریا، لە دووەم ڕۆژی دوای بوومەلەرزەکەوە دەستیپێکرد، ڕێکخراوی PIN بڕی 50 هەزار لیتر سوتەمەنی بەخشی بە کرێکارانی ڕزگارکردنی دەوروبەری ئیدلێب و باکوری حەلەب بۆ سووتەمەنیکردنی ئەو ئامێرە قورسانەی کە پێویست بوو بۆ پاککردنەوەی پاشماوەکان لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکانی ڕزگارکردندا.

لە ڕۆژی سێیەمەوە هەزار و ٥٠٠ ژەمی ئامادەکراو و ٣٥٠ تانکی ئاو و ١٢٠٠ کیتی شتومەکی ناخۆراکی (NFI) کڕدراون بۆ دابەشکردن لە کەمپەکان و ناوەندەکانی پێشوازی کاتی لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا. ئەم کیتانەی NFI بەتانی، دۆشەک، فەرش و جل و بەرگی زستانەیان تێدابوو بۆ منداڵان کە لە ژێر بەرنامەی پارە بۆ کارەکانی PIN بەرهەم هێنران. لەم قۆناغەی وەڵامدانەوەکەدا، کە دەستڕاگەیشتن بە باکووری ڕۆژئاوای سوریا زۆر سنووردار بوو، هەموو ئەم کەرەستە و خۆراکانە لە ناوخۆدا کڕدراون، ئەمەش وایکردووە کە لە کاتی خۆیدا یارمەتییەکان بگاتە ئەو کەسانەی کە پێویستیان پێیەتی.

هەروەها ڕێکخراوی ( خەڵک لە پێویستیدا) پشتگیری دوو نەخۆشخانەی گەورەی کرد، لە شارۆچکەکانی سەلقین و ئەقرەباتی سوریا، کە ژمارەیەکی زۆر بریندار و کەسانی دیکەیان پێگەیشتبوو کە بەدوای هاوڕێ یان کەسوکاردا دەگەڕان. نەخۆشخانەکان بە شێوەیەکی زۆر کەمیی خۆراکی پێویستیان هەبوو، بۆیە پین دوو ژەمی خۆراکی لە ڕۆژێکدا دابین دەکرد، بۆ کۆی گشتی ٧٥٠ خێزان، بۆ ماوەی ٥ ڕۆژ.

لە ڕۆژی پێنجەمەوە ڕێکخراوی PIN دەستی کرد بە دابەشکردنی پارەی کاش بە بەهای 150 دۆلار بۆ هەزاران کەس کە بەهۆی بوومەلەرزەکەی ئیدلێبەوە زیانیان بەرکەوتووە و سەدان ژەمی گەرمی لە شارۆچکەکانی عەزاز و جەندیرێس دابینکرد.

هەفتەی دووەمی وەڵامدانەوە

لە هەفتەی دووەمی بەرپەرچدانەوەی فریاگوزاریدا، بە کەڵک وەرگرتن لە پارەی خێرخوازانی دامەزراوەیی، ڕێکخراوی خەڵکی پێویست دەستی بە بەرنامە ئاساییەکانی هاوکاری مرۆیی کردەوە لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا، کە پین لە ساڵی ٢٠١٢ەوە لەوێ کاردەکات، بەشێک لەو ئۆپەراسیۆنانە لە سوریا پێش بوومەلەرزەکە بریتی بوو لە دابەشکردنی ئەلیکترۆنی کۆدی خۆراک و یارمەتی نەختینەیی، کە دوای کارەساتەکە زیاتر پێویست بوو. زۆرێک لە ماڵەکان خۆیان بینی کە میوانداری کەسانی دیکە دەکەن کە ماڵەکانیان لەدەستدابوو و لە ئەنجامدا ستافی PIN لەگەڵ دەسەڵاتە ناوخۆییەکان هەماهەنگییان کرد بۆ ئەوەی دەستبەجێ دەستبکاتەوە بە بەرنامەکانی خۆراک و پارەی کاش بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی کۆمەڵگە زیانلێکەوتووەکان.

وەک ئەکتەرێکی گەورەی مرۆیی لە کەرتی پەروەردە لە باکوری ڕۆژئاوای سوریا، ڕێکخراوی خەڵک پێویستدا پاڵپشتی دەروونی کۆمەڵایەتی (PSS) بۆ ئەو منداڵانەی کە بەهۆی بوومەلەرزەکەوە زیانیان بەرکەوتووە و 'کیتی بوومەلەرزە'ی دابەشکردووە کە پێکهاتووە لە قەڵەمڕەوی قەڵەم و قەڵەم و دەفتەری یاداشت، بۆ ئەوەی منداڵان بەکاریان بهێنێت لە دانیشتنەکانی PSS. هەروەها ڕاهێنان بۆ منداڵان کراوە لەسەر چۆنیەتی چۆڵکردن لە کاتی بوومەلەرزەدا، هەروەها کۆبوونەوەی پەروەردەکردنی منداڵ بۆ چاودێران سەبارەت بە چۆنیەتی پشتگیریکردنی منداڵان لە ڕێگەی ئەم حاڵەتە لەناکاوەوە.

لە تورکیا ڕێکخراوی پین هاوکاری دارایی پێشکەش بە هاوبەشە ناوخۆییەکەی کرد کە ڕێکخراوی ناحکومی تورکی کرکایاک بوو بۆ دابەشکردنی بەتانی، جل و بەرگ، دایبی و کۆمپانیاکانی دیکەی ناحکومی بەسەر کۆمەڵگاکانی غازی عەنتاب، بەتایبەتی کۆمەڵگەی ڕۆما کە لە ئێستاوە هەژار بووە. هەروەها پین بڕی 900 هەزار چەکەکەی بەخشییە مانگی سووری تورکیا بۆ پاڵپشتیکردنی ئەو کەسانەی کە ماڵ و حاڵیان لەدەستداوە.

هەروەها خەڵکی پێویست بە سەدان کیتی پاکوخاوێنی جۆراب و گەرمکەرەوە و چرا و بۆیلەری ئاویان بەخشی بە ڕێکخراوی ناحکومی تورکیا، ئینسانا دێگر دێرنێگی (IDD) کە دواتر گواسترایەوە بۆ شارەوانییەکانی ئادیامان و کەهرامانماراس بۆ دابەشکردن بەسەر ئەو کەسانەی کە زیانیان بەرکەوتووە لە بوومەلەرزەکە.

لە پارێزگای غازی عەنتاب، PIN ڕاستەوخۆ بەتانی و بەرهەمی پاکوخاوێنی و چەند NFI ی تر دابەش دەکات بەسەر ئەو خێزانانەی کە بە زۆر لە ماڵە داڕماوەکانیان دەرچوون و چوونەتە ئەو خێوەتگانەی کە لەلایەن دەزگای بەڕێوەبردنی کارەساتەکانی تورکیاوە دابینکراون.

قۆناغی داهاتوو

لە هەفتەکانی داهاتوودا، بە پارەی یەکێتی ئەوروپا، پین پڕۆژەیەکی کاش بۆ داڵدەدان لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا دەستپێدەکات بۆ دابینکردنی پارە بۆ یارمەتیدانی خەڵک بۆ چاککردنەوەی ماڵەکانیان، ئامانجیشی دەبێت بەم دەستێوەردانە بگاتە ٣ هەزار کەس. لە هەمان کاتدا هاوکاری نەختینەیی فرە مەبەست یارمەتی خێزانەکان دەدات بۆ کڕینی خۆراک و بەرهەمی پاکوخاوێنی و ئەو شتانەی تر کە پێویستیان پێیەتی دوای ئەوەی ماڵ و کەلوپەلەکانیان لە بوومەلەرزەکەدا لەدەستداوە.

هەروەها پڕۆژەیەکی لابردنی پاشماوەکان بە پارە لە بەرامبەر کاردا لە شوێنەکانی سەرانسەری باکووری ڕۆژئاوای سوریا بەم زووانە جێبەجێ دەکرێت، کە دامەزراندنێکی کورتخایەن دابین دەکات بۆ یارمەتیدانی پاککردنەوەی پاشماوە لەو قەزایانەی کە دەسەڵاتە ناوخۆییەکان زەبریان لێناوە و توانای پاککردنەوەی پاشماوەکانی خۆیان نییە.

In Türkiye, enabled by funding from USAID’s Bureau for Humanitarian Assistance (BHA) and Stichting Vluchteling (Netherlands Refugee Foundation), People in Need will continue its support for IDD and Kırkayak, as well as expanding the scope and locations of its operations in Gaziantep, including the installation of mobile latrines for tented communities, as well as psychosocial support sessions.

لە تورکیا، کە بە یارمەتی دارایی نووسینگەی هاوکاری مرۆیی (BHA)ی USAID و Stichting Vluchteling (دامەزراوەی پەنابەرانی هۆڵەندا)، ڕێکخراوی خەڵک لە پێویستدا بەردەوام دەبن لە پشتیوانییەکانی بۆ IDD و Kırkayak، هەروەها فراوانکردنی مەودا و شوێنەکانی کارەکانی لە غازی عەنتاب، لەوانەش دانانی ئاودەستی کاتی بۆ کۆمەڵگە چادردارەکان، هەروەها کۆبوونەوەکانی پشتگیری دەروونی کۆمەڵایەتی.