ئەمە بارگرانییەکەی منە کە هەڵیبگرم” - دەنگی ژنان لە سوریای دوای بوومەلەرزە"

لە کۆی ٤.٦ ملیۆن دانیشتووی هەرێمەکە، ٦٠%یان ئاوارە و ئاوارە لە ناوخۆدا بوون، کە زۆرینەیان ژن و منداڵن. بوومەلەرزەکەی ئەم دواییە دۆخێکی لە ئێستاوە خراپتر بۆ ژنان لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا خراپتر کرد، کە لە باشترین کاتەکاندا دەستڕاگەیشتنیان بە هەلی کار و بژێوی سنووردار کردووە. لە زۆر حاڵەتدا، بێوەژنەکان کێشەیان هەیە بۆ دابینکردنی بژێوی منداڵەکانیان لەو شوێنانەی کە هاوسەرەکەیان کە بژێوی نەریتی کۆمەڵگا کۆنەپەرستەکانی سوریایە، لە ئەنجامی ئەو ململانێیەی ساڵانێکە کوژراوە.

ومەلەرزەکەش، خەڵکی پێویست (PIN) بە بەکارهێنانی پارەی یەکێتی ئەوروپا هاوکاری هەزاران کەسی لە سەرانسەری باکوری ڕۆژئاوای سوریادا دابینکرد. لە ڕێگەی دابەشکردنی کۆدی گواستنەوەی پارەی ئەلیکترۆنی، PIN پشتگیری لە ژنانی ئاوارە کرد، کە ئەمەش دوای بوومەلەرزەکە بەردەوام بووە لە وەڵامی پەرەسەندنی لاوازییەکانیان دوای کارەساتەکە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، “کۆدی لە کەسانی پێویست وەردەگرم کە خێزانەکەم بتوانێت هەندێک لە پێداویستییەکانمان دابین بکات. پێداویستییەکانمان زۆرن و لە دوای بوومەلەرزەکەوە زۆر زیادی کردووە” ئامینە، بێوەژن و دایکی پێنج منداڵە و لە ئیدلێب لە باکووری ڕۆژئاوای سووریا دەژی، دەڵێت “ئەوە ترسناکترین شت بوو کە ئەزموونی کردووم. مانگ بە مانگ بارودۆخەکان تادێت قورستر دەبن”.

هاوسەرەکەی ئامینە لە هێرشێکی ئاسمانیدا کوژرا و کچ و زاواکەی دوای بوومەلەرزەکە ناچاربوون ماڵەکەیان هەڵبێن کە پێشتر بەهۆی شەڕەوە زیانیان پێگەیشتبوو. ئامینە بەهۆی ئەوەی هیچ شوێنێکی دیکەی نەبوو بۆ ئەوەی بگەڕێت، کچەکەی و خێزانەکەی بردە ژوورەوە، پارەی لە هاوڕێکانی قەرز کرد تا بتوانێت خۆراکیان پێ بدات. ئاماژەی بەوەشکردووە، “دۆخێکی دڵتەزێنە، بەڵام ئەمە بارگرانییەکەی منە کە دەبێت هەڵیبگرم”.

لە ڕێگەی ١٢ ساڵ لە ململانێی بێکۆتایی لە سوریا، ژنانی وەک ئامینە بارگرانییەکی قورسیان لە ئەستۆ گرتووە کە لە ڕێگەی زەبر و زەنگەوە پشتگیری خێزانەکانیان دەکەن. فادیلە کە هاوکات خەڵکی گوندەکانی ئیدلێبە، ئەو ساتەی فڕۆکەیەکی جەنگی گەڕەکەکەی بۆردومان کرد، بیری هێنایەوە. چەند چرکەیەک دوای ئەوە، ڕایکردە سەر شەقامەکە بۆ ئەوەی هەموو ئەو ژن و منداڵانەی کە لە توانایدا بوو بیهێنێتە ناو ماڵەکەیەوە بۆ ئەوەی شوێنی حەوانەوەیان پێشکەش بکات. چیرۆکی هێرشی ئاسمانی و بوومەلەرزە، ترس و کارەسات، بە شێوەیەکی نامۆ لەیەک دەچن. تەنانەت وێرانکارییەکەش ئەستەمە دەستنیشان بکرێت – فادیلا ئاماژەی بە زیانەکانی بوومەلەرزەکە کرد لە دەرەوەی ماڵەکەی کە ڕەنگە بە هەمان شێوە لە هێرشێکی ئاسمانی یان تۆپبارانەوە بووبێت.

بۆ ژنانی سووری، هێزی ئەوان خێزانەکانیان بەیەکەوە هێشتووەتەوە، بەڵام ئەرکەکە ئەرکێکی ماندووکردنە. چاکبوونەوە دوای بوومەلەرزەکە قورس دەبێت، چونکە ڕۆڵی توندی ڕەگەزی بژاردەکانی ژنان بۆ دامەزراندن لە بازاڕێکی کاردا سنووردار دەکات کە لە ئێستاوە قەرەباڵغە. لە کۆی تەواوی هێزی کار لە سوریا، کەمێک زیاتر لە چارەکێکیان ژنن

فادیلە دەڵێت: دوای مردنی هاوسەرەکەم ناچار بووم بەرپرسیارێتی خێزانەکەم بگرمە ئەستۆ و دابینکردنی پێداویستییەکانم، بۆیە کارێکم لە پڕۆسێسکردنی خۆراک وەرگرت، بەڵام لە دوو ساڵی ڕابردوودا بەهۆی گرانبوونی نرخەوە زۆر قازانج نەبووە و داهاتی کەم. جاران ماڵەکەم زیاتر لە بازاڕی سەوزەوات دەچوو، بەڵام ئێستا شتەکان نائومێد بوون”.

ساڵی ڕابردوو فادیلە دەستیکرد بە وەرگرتنی یارمەتی نەختینەیی لە PIN کە لە دوای بوومەلەرزەکە بەردەوام بوو. ئاماژەی بەوەشکردووە، “پرۆژەیەکی گەورەیە و زۆر یارمەتیدەرمان بووە. دەتوانم هەموو ئەو خواردنانە بکڕم کە پێویستمانە و تەنانەت دەتوانم هەندێکیان بدەم بە کوڕەکەم. یەکەم یارمەتی نەختینەم بەکارهێنا بۆ کڕینی گازۆیل بۆ گەرمکردنەوە”، ئاماژەی بەوەشکردووە، “ئەگەر ئەم پشتگیرییەمان وەرنەگرتبا، تەنها کاتێک دەمتوانی ماڵەکەم گەرم بکەمەوە کە زۆر سارد بوو”. پێداویستییە سەرەتاییەکان وەک خۆراک و شوێنی نیشتەجێبوون و سووتەمەنی لە پێشینەی کارەکانن بۆ ئەو خێزانانەی کە بەهۆی بوومەلەرزەکەوە ماڵەکانیان لەدەستداوە.

زیاتر لە مانگێک بەسەر بوومەلەرزەکەدا تێپەڕیوە و ڕێگای چاکبوونەوە بۆ ژنانی سوریا قورس دەبێت کە پێشتر بەرگەی ئەوەندە زۆریان گرتووە. ئێستا هەزاران ژن لە سەرانسەری باکووری ڕۆژئاوای سوریا بژێوی سەرەکی خێزانەکانیانن، و دەتوانن سوود لە یارمەتییە نەختینییەکان وەربگرن بۆ ئەوەی یارمەتیان بدەن بۆ جێبەجێکردنی ئەم ڕۆڵە. بۆ ئەم مەبەستە، PIN بەردەوام دەبێت لە پشتگیریکردنی ئەو کەسانەی کە پێویستیان پێیەتی بە بەکارهێنانی بودجەی یەکێتی ئەوروپا، لە ڕێگەی دابەشکردنی پارەی نەختینەی ئاسایی خۆی و هەروەها پڕۆژەیەکی پارە بۆ داڵدەدان کە خێزانەکان دەتوانن زیانێکی بچووک بە ماڵەکانیان چاک بکەنەوە کە لە کاتی بوومەلەرزەکەدا تووشی بوون.